การแข่งขันทางด้านอุตสาหกรรมต่างๆ ในปัจจุบัน มีการเติบโตที่สูงมากยิ่งขึ้น ไม่ว่าจะเป็นทั้งในประเทศและต่างประเทศ ดังนั้นเทคโนโลยีจึงมีบทบาทสำคัญต่อภาคอุตสาหกรรม โดยเริ่มจากการคิดค้นหรือออกแบบสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ การสร้างนวัตกรรมในภาคอุตสาหกรรมต่างๆ เพื่อที่จะเพิ่มศักยภาพในการตอบสนองความต้องการของตลาดผู้ผลิตจำเป็นต้องใช้เทคโนโลยีต่างๆ เข้ามาช่วยในงานอุตสาหกรรมเพื่อการผลิตนั้นมีคุณภาพและตรงตามต้องการของผู้บริโภคให้มากที่สุด

บทความนี้จะขอยกตัวอย่างอุตสาหกรรมด้านการบรรจุภัณฑ์และเทคโนโลย ีที่ใช้ออกแบบบรรจุภัณฑ์การออกแบบบรรจุภัณฑ์ ก็เป็นอีกหนึ่งตัวช่วยในเรื่องภาพลักษณ์ของสินค้า เพื่อให้มีความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของตัวสินค้านั้นๆ บรรจุภัณฑ์สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ

1. บรรจุภัณฑ์ชนิดแข็งตัว (Rigid Packaging) บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ได้แก่ แก้ว กระป๋องโลหะ และพลาสติกแข็ง บรรจุภัณฑ์ชนิดนี้มีความแข็งแรงและคงรูปได้ดี สามารถลำเลียงขนถ่ายบนสายพานได้

2. บรรจุภัณฑ์ชนิดกึ่งแข็งตัว (Semi-Rigid Packaging) บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ได้แก่ขวดพลาสติก แก้วพลาสติก ถ้วยใส่ไอศกรีม ผลิตภัณฑ์ชนิดนี้จะมีข้อจำกัดในการรับแรงอัดและแรงดึง

3. บรรจุภัณฑ์ชนิดอ่อนนุ่ม (Flexible Packaging) บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ได้แก่ซองบรรจุอาหารสำเร็จรูปต่างๆ หรือผลิตภัณฑ์ถุงพลาสติก

เทคโนโลยีที่ใช้ในการออกแบบบรรจุภัณฑ์แบ่งออกเป็น 3 ส่วนหลักๆ ได้แก่...

1. เทคโนโลยีเพื่อช่วยในการออกแบบจะใช้อุปกรณ์สองส่วนร่วมกันนั้นก็ คือ ด้าน Hardware และ Software เพื่อช่วยในการคิดค้นออกแบบผลิตภัณฑ์ ออกแบบด้านกราฟฟิก อาจรวมไปถึงเรื่องการพัฒนาสินค้าในรูปแบบต่างๆ Software ที่ใช้ออกแบบในปัจจุบันได้พัฒนาให้เป็นรูปแบบ 3D เพื่อให้ง่ายต่อการตรวจสอบความถูกต้องและการสื่อสารที่เข้าใจได้ง่ายมากยิ่งขึ้น หรือสามารถผลิตชิ้นงานตัวอย่างออกมาเพื่อให้เห็นรูปลักษณ์ของผลิตภัณฑ์นั้นๆ ได้

2. เทคโนโลยีการผลิตและการพิมพ์นำมาใช้ในการพิมพ์ฉลาก เพื่อใช้สำหรับกล่องบรรจุภัณฑ์ขวดเครื่องสำอางหรือถุงใส่เครื่องสำอาง อาหารเเละอุตสาหกรรมอื่นๆมากมายซึ่งเทคโนโลยีการพิมพ์นั้นมีหลากหลายรูปแบบ เช่น การพิมพ์แบบออฟเซ็ต การพิมพ์แบบกราวเวียร์ และการพิมพ์แบบเฟ็กโซ ปัจจุบันอุปกรณ์และเครื่องมือเครื่องจักรในการพิมพ์มีความทันสมัยและมีเทคโนโลยีสูงเพื่อให้ได้สีสันที่ สวยงามและดึงดูดความต้องการของผู้บริโภค

3. เทคโนโลยีการบรรจุภัณฑ์ ปริมาณของบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตหรือบรรจุได้ในปัจจุบันนี้ อาจยังไม่ใช้ปริมาณความต้องการในปัจจุบันเท่านั้น การเลือกเครื่องจักรจึงเป็นเรื่องสำคัญที่จะต้องรองรับการผลิตในอนาคตและยังต้องทำงานร่วมกับวัสดุบรรจุภัณฑ์ได้อย่างดี ในด้านการลำเลียงขนถ่าย บรรจุ หรือหน้าที่อื่นๆ ได้อย่างถูกต้องและรวดเร็ว

การบรรจุภัณฑ์ หรือการบรรจุหีบห่อ เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการทางการตลาดเนื่องจากในปัจจุบันนี้บริษัทต่างๆ ได้พัฒนาตัวสินค้าและบริการจนมีคุณภาพทัดเทียมกันเกือบทุกตรายี่ห้อ ดังนั้นนักการตลาดจึงได้หันมาเน้นเรื่องการบรรจุภัณฑ์ โดยการพัฒนารูปแบบของการบรรจุภัณฑ์ เพื่อช่วยทั้งในด้านการเก็บรักษาการขาย การตลาด การโฆษณา การบรรจุภัณฑ์จึงเข้ามามีบทบาททางการตลาดเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ การออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่ดีและเหมาะสม จะช่วยให้การดำเนินการจัดจำหน่าย การขนส่งเคลื่อนย้ายและการกระจายสินค้าดำเนินไปได้ด้วยดี สะดวกรวดเร็ว ประหยัด

อีกสิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้นั้นก็คือเรื่องการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในสังคมปัจจุบัน ผู้อุปโภคบริโภคให้ความสนใจต่อบรรจุภัณฑ์มากเป็นทวีคูณ ผู้บริโภคนอกจากจะมีความต้องการความสวยงามภายนอกของตัวบรรจุภัณฑ์แล้ว ยังต้องการบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

การออกแบบบรรจุภัณฑ์จำต้องพิจารณาถึงความสามารถในการลดปริมาณบรรจุภัณฑ ์ที่ใช้แล้วความต้องการดังกล่าวนี้ได้ก่อให้เกิดกระแสทางสังคมในประเทศที่พัฒนาแล้ว ส่งผลให้สินค้าที่ส่งไปจัดจำหน่ายประเทศเหล่านี้ ต้องสอดคล้องกับกฎข้อบังคับทางด้านสิ่งแวดล้อมของประเทศนั้นๆ ด้วยตัวอย่างเช่น ในประเทศเยอรมันการนำเอากล่องกระดาษแข็งกลับมาใช้ใหม่ในผู้บริโภคจะนำเฉพาะบรรจุภัณฑ์ชั้นใน เช่น ขวดที่บรรจุสินค้ากลับบ้าน ส่วนตัวกล่องชั้นนอกจะให้ผู้ขายนำกลับไปใช้ใหม่ โครงการนำกลับมาใช้ ซึ่งค่อนข้างใหม่นี้ย่อมช่วยกันรักษาทรัพยากรธรรมชาติไม่ให้หมดไปในระยะเวลาอันใกล้

เรียบเรียงใหม่โดย : คุณจิรพงษ์ หงษ์สามารถ
ข้อมูลอ้างอิง : เทคโนโลยี และการออกแบบบรรจุภัณฑ์
โดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ศิริพรณ์ ปี เตอร
:การพัฒนาผลิตภัณฑ์และการออกแบบบรรจุภัณฑ์
เรียบเรียงโดย : ว่าที่.ร.ต.จิรพงษ์ หงษ์สามารถ